Web sitesinden sanal tahsilat ve artı parada vergilendirme mevzuatı
Yazar: Nevzat Erdağ - Vergi ve sosyal güvenlik uzmanı
İnternet sitesi üzerinden müşteri ve satış yapan işletmeyi buluşturarak, aracılık hizmeti veren firmalarımızın sayısı her geçen gün artmaktadır. Tabi bu firmalarımızın uygulamalarının vergi kanunlarımızdaki tam karşılığını bulmak pekte kolay olmamaktadır. Bana sorulan bu tür sorulardan aşağıda aldığım iki tanesini bu makalemde vergi mevzuatımız açısından açıklayacağım:
Web sitelerindeki fırsat kuponlarının bedelinin üyelerden web sitesi üzerinden sanal POS cihazı ile tahsil edilerek, verilen aracılık komisyon bedeli düşülüp, kalan tutarı işletmeye havale edilmektedir.
Web sitesi üyelerinin siteye yeni üyeler kazandırarak, alış veriş yapmalarını sağlamaları halinde "Artı para" adı altında sanal para vererek, web sitesi üzerinden alışveriş için kullanabilmesine olanak sağlamak suretiyle teşvik edilmektedir.
İnternet üzerinden gerçekleştirilen bu işlemlere ilişkin belge düzeni ve VUK, KVK ve KDV Kanunu uygulamasının nasıl olacağına kanunlarımız açısından bakacak olursak;
A) Kurumlar Vergisi Kanunu’muz Yönünden:
Ticari kazancın tespitinde iki temel ilke geçerlidir. Bunlar; "dönemsellik" ve "tahakkuk esası" ilkeleridir. Tahakkuk esası ilkesinde; gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşmiş olması, yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra, miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da belirlenmiş olması gereklidir. Bu esas dikkate alındığında; bir gelir unsurunun, özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibariyle kesinleştiği dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu açıklamalara göre sorularımızın cevaplarına geçecek olursak;
Verilen aracılık hizmeti çerçevesinde, indirimli mal ve hizmet satın alınmasını sağlayan fırsat kuponlarının, web sitesi üyeleri tarafından mal veya hizmet alımında kullanılması aşamasında, web sitesi sahibi şirketin işletmeden alacağı komisyon bedeli mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşeceğinden, bu tutarın gelir hesaplarıyla ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Kupon bedelinin üyelerden ilk tahsili sırasında tahakkuk eden bir tutardan bahsedilemeyeceğinden, tutarın avans olarak değerlendirilmesi icap etmektedir.
Ancak, fırsat kuponunun satın alınmasına rağmen, kuponun geçersiz hâle gelmesi durumunda, şirket tarafından tahsil edilen ve üyeye iade edilmeyen tutarın gelir hesaplarına intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Web sitesi üyelerinin siteye yeni üyeler kazandırmaları karşılığında, yeni üyeyi kazandıranlara sanal ortamda artı para adı altında verilen sanal paraların da tevsik edilmesi şartıyla, pazarlama ve satış gideri olarak dikkate alınması mümkündür.
Fırsat kuponu alan üyelere hizmeti sunacak olan işletmelerin ise, kuponun ibrazı ile birlikte mal veya hizmet teslimini gerçekleştirdikleri anda gelir miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşeceğinden, mal veya hizmet bedelinin karşılığı olan tutarı gelir olarak dikkate almaları gerekir.
B) Vergi Usul Kanunu’muz Yönünden:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’muzun 229 uncu maddesinde; fatura tanımlamasının ardından, 230 uncu maddesinde faturada bulunması gereken bilgiler açıklanmıştır. 231 inci maddesinde, faturanın ne zaman düzenleneceği şu şekilde anlatılmıştır: "Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır” denmektedir.
Bu açıklamalara göre, internet sitesi üzerinden işletmelere ait ürünlerin veya hizmetlerin satışını artırmak amacıyla, fırsat kuponlarının üyelere pazarlanması faaliyeti kapsamında;
Üyelere kuponları bedel karşılığında teslim ettiğinde, bir mal teslimi veya hizmet ifası söz konusu olmadığından, müşteriler adına vergi mevzuatına göre belge düzenlenmeyecektir. Ancak, kuponun süresinde kullanılmaması sebebiyle, bedelin firmada kaldığı durumlarda gelir yazılacak, bu tutar için üye adına fatura düzenlenecektir.
Web sitesi üyeleri ile iş ortakları arasında, web sitesi üzerinden vermiş olduğu aracılık hizmeti karşılığında aldığı komisyon bedeli üzerinden, ürünün satıldığı veya hizmetin gerçekleştiği tarihten itibaren azami yedi gün içinde, ürünü satan veya hizmeti sunan işletme adına fatura düzenlenecektir.
İnternet üzerinden satışı gerçekleştirilen ürün veya verilen hizmete ilişkin faturanın, ürünü satan veya hizmeti veren tarafından, ürünün satıldığı veya hizmetin verildiği tarihten itibaren, azami yedi gün içinde üye adına alınan ürün veya hizmet bedeli üzerinden fatura veya ödeme kaydedici cihaz fişi düzenlenecektir.
Yeni üye kazandırmaları karşılığında, kendilerine sanal ortamda artı para adı altında sanal para verilecek olan web sitesi üyelerinin;
Yeni üye kazandırma faaliyetini arızi olarak yapmaları halinde, elde edecekleri kazancın arızi ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekeceğinden, bu üyelere verilecek artı para tutarları için gider pusulası düzenlenecektir.
Yeni üye kazandırma işini mutat meslek halinde veya süreklilik arz edecek şekilde yürütmeleri halinde ise, elde edecekleri bu kazanç ticari kazancın genel hükümlerine göre vergilendirileceğinden, bu üyelere verilecek artı para tutarları için üye tarafından web sitesi sahibi şirkete fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca, geçerlilik süresi içinde fırsat kuponunun kullanılmayıp, aynı sürede şirketinize iade edilmesi sonucu kupon bedelinin banka aracılığı ile üyelere iade edildiği durumlarda, tevsik için banka dekontu, ekstre gibi belgeler yeterli olup, gider pusulası düzenlenmesine gerek olmayacaktır. Ancak dikkat edilecek husus; bu belgelerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre muhafaza ve gerektiğinde ibraz edilmesi gerektiğidir.
C) Katma Değer Vergisi Kanunu’muz Yönünden:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun 1/1 inci maddesinde “verginin konusunu teşkil eden işlemler”, 2 nci maddesinde “teslim hükümleri”, 4/1 inci maddesinde “teslim ve teslim sayılan haller”, 24 üncü maddesinde “KDV matrahına dâhil edilmesi gerekenler” hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, -60/2011-1 sayılı Katma Değer Vergisi Sirkülerinde kredi kartlı satışlarda uyulacak esaslar açıkça anlatılmıştır.
Buna göre; aracılık hizmetleri KDV'ye tabi olduğundan, web sitesi sahibi şirketin internet üzerinden verdiği bu aracılık hizmetleri için düzenlenen komisyon faturalarında genel oranda (%18) KDV hesaplanması gerekmektedir.
Diğer taraftan, yeni üye kazandırmaları karşılığında kendilerine sanal ortamda artı para adı altında sanal para verilecek olan ve gerçek usulde KDV mükellefiyeti bulunmayan web sitesi üyelerinin, yeni üye kazandırma işini meslek halinde veya süreklilik arz edecek şekilde yürütmeleri halinde, verilen yeni üye kazandırma hizmeti KDV'ye tabi olacaktır. Bu durumda, mükellefiyet tesis edilmesi ve artı para olarak adlandırılan bedel üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.
Ayrıca, söz konusu yeni üye kazandırma hizmetinin gerçek usule tabi KDV mükelleflerince verilmesi halinde, bu işlem süreklilik arz etmese dahi, KDV'ye tabi olacaktır.
Öte yandan, KDV beyannamesinin "Kredi Kartı ile Tahsil Edilen Teslim ve Hizmet Bedelleri" başlıklı satırına, müşterilere o ay içerisinde yapılan satışlardan kredi kartı ile tahsil edilen tutar ile, daha önceki dönemlerde yapılan işlemlerle ilgili olarak, bu dönemde kredi kartı ile tahsil edilen tutarların yazılması gerekmektedir. Pos cihazı kullanılmak suretiyle yapılan satışlara ait KDV beyannamesinin ilgili satırında istenen bilgi, verginin tarh ve tahakkuku ile ilgili olmayan denetim amaçlı bir bilgidir. Bu satırda yer alan tutarın KDV matrahına ait bilgi ile uyum göstermemesi durumunda Vergi Daire’since bu hususun izahatının istenmesi halinde, gerekli izahatın yapılması gerekecektir.