Twitter size gelseydi yatırım yapar mıydınız?

Bu yazı Atilla Oğuzhan Durgun tarafından kaleme alınmıştır.

Soru: E ticaret ile ilgili yeni yasalar ve devlet politikalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? E-ticaret ile ilgili bilinçlendirmeye yönelik, devlet neler yapıyor?

Sina Afra: Devletin görevi şu an altyapıyı kurmak.E ticaret kanunu şu an Adalet Bakanlığında bir komisyon tarafından değiştiriliyor.Mesela 7 günlük tüketici iade süresi 14 güne çıkartılıyor.Tüm dünyadaki örnekler o komisyon tarafından inceleniyor.Hem akademik, hem sektör temsilcileri, hem de devletin değişik bakanlıklarının içinde olduğu bir yapı var.Bence devletin yapması gereken zaten bu alt yapıyı hazırlamak.Bu alt yapı e ticaret,iletişim,e-mail ve spamla ilgili mevzutları hazırlamaktır.Buna ek olarak teknoloji borsası vs. gibi yapıların devlet tarafından desteklenmesi gerekir.Devlet bu konularda çok duyarlı ve ben kanımca devletin daha fazla bir şey yapmasını düşünmüyorum.

Sektör kendini temsil edecek bir güçte olsa, aynı şekilde eticaret, internet, sosyal ağlar, kredi kartı kullanımındaki güven için çok iyi olacaktır.Sanal kart kullanımı ve kullanıcı deneyimini törpüleyen 3D secure gibi uygulamaların yeterli olmadığını düşünüyorum.Kullanıcı dostu uygulamaların oluşması gerekiyor.

Soru: Tüketici iadesi ve kargolama konusunda yurtdışındaki uygulamalar hakkında bilgi verebilir misiniz?

Sina Afra: Örneklere baktığımızda 2-3 ay önce amazona satılan zappos.com modelinde bütün masraflar zappos tarafından karşılanıyor.Örneğin; 4 ayakkabı ısmarlıyorum.deniyorum.3’ünü geri gönderiyorum.Tüm model bunun üzerine kurulmuş.Kar marjları % 1-2 lerde seyrediyor.Başka bir örnek newegg.com, sadece elektronik satıyorlar, 2 milyar dolar ciro yapıyorlar.Muhtemelen Amerikada bulabileceğiniz en ucuz ve en hızlı gönderimi olan sitelerden bir tanesi.2 milyar hacim üzerinden yaptıkalrı kar 20 milyon dolar.Ürün iade masraflarını kendileri karşılıyorlar, bundaki amaç müşteri memnuniyeti ve bu iade oalyı müşteri memnuniyetini inanılmaz etkileyen bir etken. Büyük şirketlere,borsaya kote olmaya çalışan şirketlere baktığımızda genellikle iade masrafları bu şirketler tarafından karşılanıyor. Kargo şirketleri ile birebir yapılan masraf anlaşmaları ile alakalı bir durum.

Soru: Girişimciler Türkiye’de hangi şirketi kurmalılar. Limited mi? Anonim mi?

Sina Afra: Limitedin kuruluşu daha hızlı ve daha az sermaye gerektiriyor ama uzun vadeli düşünüldüğünde yatırımcının girmesi açısından baktığımızda Anonim şirket kurmak daha uygundur.

Soru: Ödeme yöntemlerine alternatif olarak mobil ödeme yöntemini incelediniz mi?

Sina Afra: Mobil kullanımın fazla olduğu ülkemizde bunun çok güzel iş modellerine dönüşeceğimi düşünüyorum.Sanal poslara bağlı ülkemzide, sanal poslara alternatif her türlü yöntemin tüketicilerin lehine ve dolayısıyla da e-ticaretin lehine olacağını düşünüyorum.

Soru: Türkiye e-ticaret pazarı büyüklerin egemen olduğu ve küçüklerin tasfiye olduğu bir Pazar sürecine gider mi? Oyuncu boyutu ve dağılım açısından nasıl bir pazar dinamiği öngörüyorsunuz?

Sina Afra: Zannedersem geçen sene 4-5 şirket piyasadan çekildi.4-5 tane büyük bakkal market piyasadan çekilseydi herkes buna normal derdi. İnternet sektöründe olduğu zaman büyük bir güven problemi oluyor ve maalesef bu güven ortamını etkiliyor.

Türkiye’de özellikle finans yönetimine ciddi bir beceri sahibi olmak gerekiyor.Eğer büyük bir grubun içindeyseniz ödeme yöntmelri vb. sorunlarla uğraşmak için daha çok gücünüz var. Fakat bu pazara iyi bir kullanıcı deneyimi sunup ta giren herkesin yolu açık. Ayrıca Paypal ödeme sitemi 2010’da Türkiye’ye gelecek. Paypal alternatiflerden biri olacak. Sanal posa alternatif başka ödeme sistemleri de gelecek.Bu pazara bunların girmemeleri mümkün değil. Bunlar girdiğinde eticarette zaten dengelenme olacak. Soru: E-ticarette çok ciddi rekabet var.Şartlar belki daha da sertleşecek. Fakat şu önemli bir nokta yasal prosdürlere uyarak, her şeyi kuralına uygun, vergisini ödeyen firmaların yanında bir de bu işi evinden yapan lise öğrencisi vs.ler var. Sonuçta illegal çalışanlardan dolayı kurunun yanında yaş ta yanıyor. Bankalarla vs. sorun yaşanıyor.Devlet sen yasal mısın değil misin? Diye bunları denetleyen bir uygulaması olacak mı?

Sina Afra: Sorun tespiti doğru.Devletin bu konuda sistematik bir çalışma yapması kolay değil.Evden satış yapanların çok farklı bir dinamiği var.Devletin bunu takibi çok zor.Görev burada da özel sektöre düşüyor.Bankaların herkese aynı muameleyi yapmaması gerekiyor.

Soru: Her ülkede açılan inkübasyon merkezleri başarılı oluyor mu?

Sina Afra: Bazı ülkelerde açılıp kapananlar var. 1- Girişimcinin gösterdiği ilgi 2- İnkübasyon merkezinin verdiği servis ve altyapı önemli. İnkübasyon merkezlerinin en önemli yönü girişimci-yatırımcı buluşmasıdır.Bunu yapamayan inkübasyon merkezi kapanır.

Soru:Bütün ülkelerde piyasa gelşişiyor.Amerikada ve Avrupada bu gelişim nasıl oldu.Türkiyede nasıl bir gelişme olacak.

Sina Afra: Bence onlara benzeyeceğiz. Türkiye’nin biraz da kendine has bir yapısı var. İnternetin 6 tane ana alanı var; 1- Bilgi 2- Alışveriş 3- Ödeme 4- Eğlence 5- Sosyal 6- Komunikasyon Bu 6 ana alan hemen hemen tutuluyor veya tutuldu. Türkiye nişleşme denilen 2. Evrede.Amerika’da ana alanlar 1995, Almanya’da 1998’lerde başlayan bir süreç. Biz de 2000-2002’de başlayan bir süreç. Ama 2 evre bizde daha hızlı olacak.Pazar uzmanlarına göre 2012’de niş alanlar oturmuş olacak. Niş alan derken örneğin part-time işe arayanlara yönelik kariyer alanında bir site olabilir. Değişik hedef kitlelere yönelik siteler olabilir.Mesela arkadaşlık ve seri ilan alanında Türkiye’de niş alanlar gelişmiş durumda.

Soru: Twitter size gelseydi yatırım yapar mıydınız?

Sina Afra: Deli saçması derdim heralde. Bence önemli olan fikir nasıl, ölçeklenebilri mi? Ve gelir modeli nasıl? Bence henüz Twitterın sahipleri bile gelir modellerini oturtmuş değiller.

Soru: Twitter facebook gibi modeller yatırımcıya gittiğinde şirketin değerini nasıl ölçüyorlar? Sina Afra: Facebook kazanmaya başladı.Twitter gelir modelleri açısından yeniliklere açık bir site. Twitter’a yatırım bir bahis gibi. O kadar geniş bir yatırımcı kitlesi var ki. Bu tip bir girişime yatırım yapabiliyorlar. Yatırımcı pazarının dar olduğu ülkelerde bu tip bir girişim çok zorlanır.

Soru:Avrupa ve Amerika’da bir girişimciye ortalama yatırım rakamları nedir?Melek yatırımcı ve sonrasında bu rakamlar nasıl devam ediyor? Sina Afra: Avrupa’da hacimler biraz daha büyük.Melek yatırımcı ağları var. Tohum yatırımı yapanlar ve daha sonra büyük yatırım yapan melek yatırımcılar var. Bu şekilde yatırımlar büyüyor. Melek yatırımcıların büyük bir bölümü ilk başta bilgisini sunuyor, network sağlıyor, kendi deneyimlerini anlatıyor ama belli bir süre sonra şirket verimli hale geldiğinde elek yatırımcılar hisselerini yeni gelen daha büyük yatırımcılara satıyorlar. Yatırım alanında iyi bir network bir ekosistem mevcut.

Soru: Private shopping alanında Türkiye’de iki büyük marka var.3. bir girişim de geliyormuş.Pazar bunu kaldırır mı? Sizce ürün mü satılmalı,hizmet mi satılmalı? Dünyada elektronik turizm alanında pek çok niş siteler olduğunu görüyorum.Türkiye’de turizm alanında bir standart olduğunu düşünüyorum.Neden bizde daha niş girişimler yok?

Sina Afra: Bunu cevabı yine yatırımdır. Private shoppinge gelince Almanya’da 12 tane, Fransa’da 20 tane,Amerika’da 12 tane var.Türkiye için 2 tane private shopping sitesi az.Doğal olarak daha da fazlalaşacak.Yabancı bir tane daha geliyor pazara. Yurt içinden daha niş olarak katılacak girişimler olacak. Bunların bazıları daha niş alanda olacak.Ve bazıları her şeyi yapacak ve zamanla bu alanda kıvamına ulaşacak. Turizm alanına gelince Türkiye’de yapılacak inanılmaz işler var. Türkiye’de otel yorumları vs.gibi çok niş siteler olabilir.Bunun bir ayağı yatırımla ilgili diye düşünüyorum. 2. ayağının da reklam alanının gelişmesiyle turizm alanının da gelişeceğini düşünüyorum. Turizm alanında niş ihtiyaçların olduğu bir Pazar var.

Soru: Türkiye tarım ve sanayi süreçlerini yaşamadan teknoloji sürecine girdi.Yurt dışından gelen firmalar bu hıza ayak uydurabilecek mi? Ebay’in Türkiye’yle ilgili planı var mı? Sina Afra: Ebayin burada sadece bir ortaklığı var.Türkiye ile ilgili başka bir proje yok. 1.soruya gelince Yabancılar Türkiye’yi bilen insanlarla network oluşturdukalrı ve bu güven arttığı zaman bir sorun olmayacaktır.Limango örneği gibi Türk grupla iş yapmadan yabancılar burada başarılı olamazlar.

Soru: Niş alanlardaki turizm siteleri için nitel olarak Türkiye’de bir kapasite var mı sizce?

Sina Afra: Bunun başarılı örnekleri var.Fotoğrafa yorumunu bırakıp oradan alışveriş yaptığınız siteler var.Bunun biraz zamanla alakalı olduğunu düşünüyorum. Zamanla 17 yaşındaki internet kullanıcıları vs. daha niş alanlarda interneti kullanacaklardır. Zamanla alakalı. 2012 diyelim.