Kripto veya Sanal Parada Vergi
-Bu yazı Nevzat Erdağ tarafından yazılmıştır-Son günlerin flaş konusu Bitcoin ve benzeri sanal (kripto) paralara devlet bakışı ne olacak?
Vergi kanunlarımıza göre bir kazançtan vergi alınması için o kazancın adının konulması gerekiyor. sanal (kripto) paraya isim konulması için bir yandan Sermaye Piyasası Kurulu diğer yandan ise Merkez Bankası’ ve gelir idaresi çalışmalar yapmaya başladı.
Peki Bitcoin ve benzeri kripto paralar vergi sisteminde nasıl adlandırılabilir?
Bu hususu şu şekilde detaylandırarak açıklayabiliriz:
1-Menkul Kıymet olarak kabul edilebilir
Vergi Mevzuatımızda Menkul Kıymetlerin Tanımına Bakacak Olursak;
Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evraklara menkul kıymet denir.
Menkul kıymetlerin özellikleri nelerdir?
Yatırım amacı ile alınır,
Belirli şekil şartlarını taşıması gerekir.
Sahibine ortaklık veya alacak hakkı sağlar.
Nama veya hamiline düzenlenmiş olabilir.
Menkul kıymetlerin üzerinde yazılı olan değerleri (nominal değer) ve piyasa değerleri vardır.
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre Menkul Kıymetler
Hisse senetleri ve geçici ilmühaberleri,
Tahvil, İntifa senedi,
Kar ve zarar ortaklığı belgeleri,
Hazine bonoları, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinin tahvil ve bonoları, gelir ortaklığı senetleri,
Tertip halinde çıkarılan ve 2 yıl veya daha uzun süreli ipotekli borç ve irat senetleridir.
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre Menkul Kıymet Sayılmayanlar
Finansman bonoları, banka bonoları, banka garantili bonolar,
Faiz kuponu, temettü kuponu, Talon,
2 yıldan az süreli ve tertip halinde çıkarılan ipotekli borç ve irat senetleri,
Yatırım fonu katılma belgeleri, (A tipi fonların katılma belgeleri menkul kıymet sayılmaktadır)
Maliklerince düzenlenen opsiyon senetleri,
Mevduat sertifikalarıdır.
Bu açıklamalardan sonra sanal (kripto) para menkul kıymet tanımlamasına girmediğini görmekteyiz bu konuda Yapılan basın açıklamalarına baktığımızda SPK, Bitcoin gibi sanal (kripto) para tanımlamalarının kendi menkul kıymet tanımına uymadığını belirtiyor. Öncelikle menkul kıymetin dayalı olduğu bir gerçek ürünün olması gerektiğini belirtiyor.
Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir menkul kıymet olarak kabul edilirse bu durumda gelir vergisi ödenmek zorunda. Ancak bu kez kazanç değer artışı kazancı olarak değerlendirilecek ve önemli bir husus da emtiadan farklı olarak KDV ödenmeyecek
2-para olarak kabul edilebilir
Paranın tanımına baktığımızda Para, satın alma gücü olan mal, hizmet ve borç bedellerinin ödenmesinde kullanılan devletçe bastırılıp kabul gören yatırım ve tasarruf özelliği taşıyan değerli bir varlıktır
Bu tanımla Paranın Özelliklerine baktığımızda;
Taşınabilir olması: Ticari işlemlerin kolayca yapılabilmesi; paranın ağırlığı ve hacmi bakımından taşımaya uygun olmasına bağlıdır.
Bölünebilir olması: Değişik miktarlardaki ödemelerin yapılabilmesi için, paranın kolayca Bölünebilir olması ve birbirine dönüşebilir olması gerekir. Paranın ifade ettiği değerler çok çeşitli olmalıdır.
Dayanıklı olması: Isı, nem, aşınma, yıpranma, çarpma, bozulma gibi dış etkilere karşı dayanıklı olmalıdır.
Kabul görmesi: Ülke, diğer ülkeler ve halk tarafından resmen tanımlanmalı ve kullanılmalıdır.
Karlığının olması: Devletler, dolaşıma para sokabilmek için bir karşılık göstermek durumundadır. Yani para basabilmek için, elinizde (hazinenizde) altın rezervi olması gerekir.
Bu açıklamalar ışığında Merkez Bankası uzmanlarının açıklamalarına baktığımızda ise paranın bir devlet daha doğrusu bir devletin merkez bankası tarafından ve yine fiktif de olsa bir değer kaşılığında basılmış olması gerektiğinden yola çıkarak Bitcoin gibi sanal (kripto) paralara ‘para’ denilemeyeceğini ifade etmektedirler.
3-Emtia olarak kabul edilebilir
Emtia, ticarete konu olan malların tümüne verilen addır. Emtiaların fiyatları arz ve talebe göre oluşmaktadır. Bu yüzden alım satıma konu olan malın kullanım alanı, arz olanakları, güncel talebi ya da kullanıldığı alanlar ön plana çıkabilmektedir.
Yukarıda ayrıntılı tanımlarını verdikten sonra Bitcoin ve benzeri kripto paralara Vergi kanunlarımız açısından baktığımızda emtia tanımına daha uygun olduğunu görmekteyiz
Peki Sanal Para Emtia Olarak Kabul Edilirse Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu Ne Olacaktır?
Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir emtia olarak değerlendirilirse bu durumda iki türlü vergilenebilecektir
1-Kişi eğer bir kez sanal para veya Bitcoin alıp satmış ve buradan bir gelir elde etmişse bu kazanç ya değer artışı kazancı veya arızi kazanç olarak vergilenecek. 2017’de 24 bin liradan fazla arızi kazanç elde ediyorsa bunu beyan edip vergisini ödeyecek
2-Eğer sürekli sanal para veya Bitcoin alıp satıyorsa ve buradan gelir elde etmişse bu durumda gelir vergisi beyannamesi verip kazancınızdan Gelir Vergisi ödemek zorunda.
Bir Kere Alıp Satanlarda Durum
Eğer Bitcoin türü sanal paralar bir emtia olarak kabul edilirse Bitcoin türü sanal paraları bir kez alıp satıp gelir elde edenler için bu kazanç arızi kazanç sayılacaktır.
Arızi kazancın beyan edilip vergi ödenmesi için 2017’deki kazancın 24 bin lirayı aşması gerekiyor. 24 bin lirayı aşan kısım diğer gelirler gibi yıllık beyanname ile beyan edilerek vergilendiriliyor. Bu tutar aşılmaz ise beyana ve vergiye tabi değil.
Eğer ticari muamelelerin yapılması veya aracılık faaliyeti, devamlılık unsurunu içerirse veya bir ticari işletme boyutlarını kapsayacak şekilde ifa edilirse, kazanç artık ticari kazanç kapsamına girecektir.
Tüm bu açıklamalardan sonra özetle şunu söyleyebiliriz: Bitcoin türü sanal paralar Emtia olarak tanımlanması durumunda al-sat kazançları ticari faaliyet olarak değerlendirilerek ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilecektir. Benim şahsi kanaatimde bu yönde bir tanımlama yapılacağı yönündedir.