İş Planı (Business Plan) Nedir?
Bu makale Evrim Karahan tarafından kaleme alınmıştır.
İşinizin geleceğini nasıl gördüğünüzü ve gelecekteki bu noktaya nasıl geleceğiniz ile ilgili planlarınızı tanımladığınız dokümana iş planı (business plan) adı verilmektedir. Bir yatırımcıyla görüşmeye giderken, işinizi büyütmek amaçlı bankalara kredi başvurusu yaparken, şirket ortaklık anlaşmalarında ilk referans alınan doküman iş planıdır.
Tennessee Üniversitesinin 2012 yılında farklı sektörlerde girişim şirketleri üzerinde gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, girişim şirketlerinin %46’sı planlama eksikliğinden dolayı başarısız olmaktadır. Araştırmanın sonucu da gösteriyor ki etkili ve doğru tanımlanmış bir iş planı sizi başarıya götürecek en kritik ilk adımdır.
İş planı doğası gereği stratejik bir dokümandır. Bugün bir işe başlarken belli kaynak ve yetenekleri kullanmaktasınız. Gelecek 3-5 yıl içerisinde işiniz için çizdiğiniz gelecek planı daha büyük karlılık ve değer artışı gibi farklı yetenek ve kaynaklara sahip olacaktır. İşte bu noktada iş planınız, bugün olduğunuz konumdan gelecekte hedeflediğiniz noktaya nasıl ulaşacağınızı gösterir.
İş planının bir standardı var mıdır?
Her iş planı şirkete, sektöre ya da ilgili projeye göre farklı başlıklar içermektedir fakat şirket tanımı, ürün ve servisler, pazar, tahmin ve öngörüler, yönetim takımı ve finansal analizler gibi genel bileşenler her iş planı için ortak sayılabilir. Bu başlıkları yazının devamında ana hatları ile tanımlanmıştır.
İş planı özel durumlara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Örneğin yatırımcılar için yönetim takımı çok önemliyken, şirketin finansal geçmişi bankalar için kritiktir. İç kullanıma özel bir iş planı geliştiriyorsanız planınızın tüm detaylarını tüm ekiple paylaşmak istemeyebilirsiniz. Bu yüzden amacınıza hizmet eden bir iş planı geliştirmek işinizin devamlılığı için kritiktir.
Plan içinde hangi başlıklar vurgulanmalıdır?
Plan içindeki en önemli başlık duruma göre değişse de genel olarak nakit akışının nasıl olacağı ve işin gerçekte nasıl ilerleyeceği kritiktir.
Nakit akışı bir şirket için hem kritik hem de takip etmesi zordur. Nakit akışı ile kar marjı karıştırılmamalıdır. Kar, banka hesabınızdaki nakit miktarını garantilemez. Pek çok karlı firma nakit akışı düzenli olmadığı için iflasa kadar gitmiştir.
İşiniz gerçekte nasıl yürümektedir? Teoride bütçeleri belirleyebilir, görev dağılımını yapabilir, işinizle ilgili muhteşem stratejiler belirleyebilirsiniz ama iş planı gerçek anlamda nasıl sonuçlar aldığınızı ve şirketinizin gelişim sürecinin nasıl olduğu ile ilgilidir.
Standart bir iş planı taslağı
1. Yönetici Özeti :
Yönetici özeti genellikle bir iş planının ilk başlığını oluşturmaktadır. Yönetici özeti iş planının en önemli kısmıdır. Bu alan, şirketin mevcut durumunu, şirketi nereye taşımak istediğinizi ve iş fikrinizin neden başarılı olacağını özetleyen kısımdır. Eğer finansal bir yatırım almayı planlıyorsanız, yatırımcının ilgisini çekeceğiniz ilk yer burasıdır.
İş planınızın güçlü yanlarını burada özetleyeceğiniz için, planınızı oluştururken en son bu alanı yazmanız tavsiye edilmektedir.
2. Şirketin Tanıtımı :
Şirket tanıtımı, asansör konuşmasının genişletilmiş versiyonu olarak düşünülebilir. Şirketin tanıtımı, hedefleri ve pazardaki pozisyonu ile ilgili olan bu bölüm, potansiyel yatırımcılarınıza fikir verecektir.
İşinizin doğasını, pazarda hangi ihtiyaçları karşıladığını , hedef kitlenize şirketinizin nasıl hizmet vereceğini ve rekabet avantajlarını bu alanda tanımlayın.
3. Ürün ya da Hizmet :
Sunduğunuz ürün ya da hizmetin faydalarını, müşterilerinizin perspektifinden ele alarak oluşturacağınız bölümdür. Ürününüzün yeteneklerinden, kullananların ihtiyaçlarını nasıl karşıladığından, ürününüzün mevcut durumundan, rekabet avantajından burada söz etmelisiniz.
Ürün yaşam döngüsünü, bu döngüyü etkileyen ya da etkileyebilecek çevresel faktörleri bu başlık altında anlatabilirsiniz. Bu başlığa ayrıca ihtiyacınız olan patentleri ya da başvuruda hangi aşamada olduğunuzu ekleyebilirsiniz. Mevcut ya da gelecekteki Ar-Ge faaliyetlerinden yine burada söz etmelisiniz.
4. Pazar Araştırması :
Pazar araştırması genel olarak ilgili olduğunuz sektörü ve pazar bilginizi ortaya koyacağınız başlıktır. Araştırma bulguları ve sonuçları kadar, pazardaki bilgi birikiminiz planınızı okuyanlar için önemlidir.
Hedeflediğiniz pazardan, mevcut ve potansiyel müşterilerinizin ihtiyaçlarından, gireceğiniz pazarın büyüklüğünden, bu pazarda size düşen paydan, maliyet analizinizden ve rekabet edebilirliğinizden bu bölümde söz etmelisiniz.
5. Tasarım ve Uygulama :
Tasarım ve uygulama bölümünün amacı, yatırımcılara; ürün tasarımları, gelişim grafikleri, üretim ortamı, pazarlama ve ürün geliştirme bütçesi ile ilgili şirketin ulaşmak istediği hedefleri anlatmaktır.
Bu bölümde, hem şimdi hem de gelecekte ürününüzü nasıl üreteceğinizi açıklamalı, mevcut olanaklarınızı ve gerekli kaynakları ayrıntılı biçimde belirtmelisiniz. Özellikle üretim sürecinin kısa bir şekilde adım adım açıklanması, mevcut kaynaklar ve üretim kapasitesi, büyüme adımları, verimlilik yüzdesi, hedeflenen üretim ve satış seviyelerine ulaşmak için gerekli kaynaklar, rakiplere karşı üretim avantajları bu alanda tanımlanmalıdır.
6. Yönetim Ekibi :
Genel olarak, iş planı yönetimin becerilerini anlatmalı ve yönetimin belirlenen hedeflere ulaşabileceğini göstermelidir. Projeniz için anahtar rolü üstlenen, gerçekten proje için önem arz eden kişileri ve hangi özellikleri ile bu konumda olduklarını belirterek tanıtmalısınız. Bu, sadece yönetim kurulu üyeleri ya da genel müdür değil, çok yetenekli bir tasarımcı veya çok tecrübeli bir finans uzmanı da olabilir.
Kurucu ortakların isimleri, yüzdeleri, şirketle ilişkileri, profilleri, uzmanlık dereceleri ve şirketin büyümesinde nasıl katkı sağlayacakları, özel ilgi ve yetenekleri, geçmiş tecrübeleri, sektör bilgileri bu alanda yer almalıdır.
Ayrıca şirkete danışmanlık veren kişiler, önceki yatırımcılar, mevcut yönetim kurulu da bu alanda yer almalıdır.
7. Finansal Planlama :
Bir iş planı, rakamlar ve kelimelerin kombinasyonudur. Kelimeler ve ifade ettikleri
ticari mantık okuyucu için çok önemlidir ancak sonunda okuyucunun en çok ilgilendiği husus işletmenizin geçmişte karlı olması ve gelecekte de kar üreteceğini görmektir.
Eğer mevcutta kurulmuş bir işiniz varsa, yatırımcılar son 3-5 yıldaki finansal özetinizi görmek isteyeceklerdir. Geçmiş finansal veriler; şirketinizin gelir düzeyini, gelir-gider dengesini, nakit akışını göstermelidir.
Aynı şekilde gelecekteki 5 yıl içerisinde bu dengenin nasıl olacağı, finansal büyümedeki öngörüler, nakit akışına dair hedefler ve tahminler de bu alanda yer almalıdır.
Kaynaklar:
http://www.statisticbrain.com/
Görsel: www.bizco.co.za