Girişiminizin finansal değerini biliyor musunuz?
Bu yazı Evrim Karahan tarafından yazılmıştır.
Potansiyel bir yatırımcı| girişiminizden, takımınızdan etkilendiğinde şirketinizin değerinin ne olduğunu soracaktır. Girişimcilerin çoğu bu soruya hazırlıksız yakalanır ve tökezler. Verilen hatalı cevaplar ya da bu soruya verilecek bir yanıtının olmaması, bir girişimci için yatırımcılarla yapılacak başarılı bir anlaşma fırsatının ya da yapılan anlaşmalarda gereğinden fazla şirket yüzdesinin kaybedilmesine yol açar.
Şirket için melek yatırımcı ararken belki de aşılması gereken en zorlu kısım, girişiminizi nasıl değerleyeceğinizdir. Özellikle de yolun başında henüz ürünü kullanan ya da tanıyan çok az müşteri varken, kısıtlı kaynaklarla ve personelle çalışırken girişiminizin gelecekte vadettiği değeri bu günden nasıl görecek ve değerlendireceksiniz?
Girişimin değeri, yalnızca bugün ile ilişkili değildir Bir girişimin değeri sadece bugünün parametreleri ile ele alınmamalıdır. Yatırımcılar bir girişimi değerlendirirken yalnızca bugüne kadar süregelen nakit akışını değerlendirmezler. Geçmişte yapılan satışlar, gelecekteki satışları garantilemediği gibi girişimin gelecekteki değerini doğru yansıtmayabilir.
Girişimler kısıtlı kaynaklarla piyasaya sürülür ve eğer strateji doğru belirlenmişse iyi bir yatırım ile hızlı bir büyüme gösterebilir. Aynı şekilde doğru belirlenmemiş bir strateji ile girişimin geleceği planlanmışsa, ne kadar yatırım alırsa alsın kaybetmeye mahkûmdur. Bu yüzden girişimin değeri belirlenirken gelecekteki büyüme potansiyeli doğru ele alınmalıdır.
Şirketteki varlık envanterinin çıkarılması Şirketin değeri belirlenirken sahip olunan somut varlıkların bir listesi yapılmalıdır. Somut varlıklar, girişimin sürdürülebilmesi için gerekli tüm elle tutulur varlıklar olarak değerlendirilebilir. Ofis alanı, sunucu ve bilgisayarlar, ürün geliştirme sürecinde kullandığınız ekipmanlar bu alanda kategorilendirilebilir. Somut varlıklar, eğer işler kötüye giderse her durumda satılabilecek varlıklar olarak değerlendirilir. Bu kategoriyi bankaya kredi başvurusu yaparken gösterebileceğiniz tüm değerli kaynaklar olarak düşünebilirsiniz.
Fikir mülkiyetinin değeri Eğer yatırımcı ile ön görüşme aşamasındaysanız patent ve marka tescillerinizin değerini beyan etmek durumunda değilsiniz fakat şirketinizin sahip olduğu patentler ve tesciller sizi yatırımcıların gözünde diğer girişimlerden birkaç adım öne çıkaracak ve şirketinizin değerini arttıracaktır.
Şirketinizin ismi, internet alan adınız ve bazı diğer tesciller size rekabet avantajı kazandırabilir. Girişiminizin gerçek değerini belirlerken size artı bir değer katacak sahip olduğunuz tüm fikri mülkiyet haklarını gözden geçirin.
Takımınızın değeri nedir? Şirketiniz için bir araya getirdiğiniz takımın yetenekleri, eğitimleri, girişiminizin geliştirilmesinde kullanılan teknolojik bilgi yatırımcıların gözünde oldukça değerlidir. Girişiminiz için değerleme yaparken takımınızın bu gelişmedeki katkısını göz ardı etmeyin.
Eğer bu şirketi oluşturan yönetim kadrosu, öncesinde de başka bir başarılı şirket kurduysa, yatırımcılar için bu kadronun alanında derin bir bilgi birikimine sahip olduğu izlenimini bırakır. Bu şekilde bir takım geçmişiniz varsa, şirket değeri belirlerken bu yeteneği de ekleyebilirsiniz.
Mevcut müşteriler ve kontratlar Mevcut müşterilerinizle olan ilişkilerinizi ve iş anlaşmalarınızı da parasal bir değer olarak göstermelisiniz. Henüz imzalamadığınız fakat sözlü mutabakata kaldığınız kontratları da bu değerler altına ekleyin. Aktif satış faaliyetlerinizi ve iyi ilişkiler yürüttüğünüz potansiyel müşterilerinizi de hesaba katmalısınız. Eğer herhangi bir çaba sarf edilmeden tekrarlanan gelirleriniz varsa özellikle altını çizmelisiniz.
Nakit akışının hesaplanması Şirketiniz için gelecek 3-5 yıl içerisinde öngördüğünüz nakit akışını, bugünkü değerini baz alarak hesaplayın. Paranın gelecekteki değeri, faizi ya da kur oranları üzerinden bir hesaplama yapmayın. Bugünün finansal değerleri üzerinden hesaplama yapmak, şirketin gelecekteki risklerinin de bugüne indirgenerek bakılmasına olanak sağlar. Aynı şekilde işinizin maliyetini de bugünkü değer üzerinden hesaplamalısınız. Net değerler üzerinden konuşun, gelecekteki olası değişkenler ile hesaplarınızı daha karmaşık hale getirmeyin.
Şirketin pazardaki değeri Tüm bu hesaplamaların yanı sıra şirketinizin pazardaki değeri en kritik noktadır. Eğer yatırımcılar şirketinizin 1 milyon dolar değerinde olduğunu söylüyorsa, şirketinizin değeri o kadardır. Siz girişiminizin daha değerli olduğunu düşünüyor olabilirsiniz ama eğer daha yüksek değerlemeyi yapan yatırımcı bulamıyorsanız, pazardaki fiyatı kabul etmek durumundasınız.
Yatırım için profesyonellerle değil ailenizle ya da arkadaşlarınızla görüşüyorsanız bu durumda pazardaki değerden daha üstüne ya da daha altına yatırım bulmanız olasıdır. Fakat bu durum, gelecekteki yatırımcılarınızın, yakın çevrenizin ödediği fiyatı baz alarak değerleme yapacağı anlamına gelmez.
İfade yeteneğiniz şirket değerinizi arttırabilir Görüştüğünüz yatırımcılara şirketinizi nasıl değerlendirmesi gerektiğini söylemeniz mümkündür. Girişiminizin potansiyelini doğru ifade etmek şirketinize biçilen değeri arttırabilir. Girişim şirketlerinin yatırım ararken genellikle finansal bir geçmişi yoktur. Bu yüzden yatırımcılar finansal projeksiyonu değerlendirirken kurduğunuz stratejiyi temel alır. Tüm anlatımlarınızın, sunumlarınızın sonunda teklif edilen değer 1 milyon dolar ise, siz şirketinize 1 milyon dolarlık büyüme vadeden bir stratejiyi anlatmışsınızdır.
Sizinle aynı sektör ve coğrafyada yer alan benzer şirketlerin değerini araştırın. Eğer yüksek teknolojiye sahipseniz ya da hızlı büyüme gösteren bir girişimseniz, pazardaki rakiplerinizle sizin durumunuzdaki bir şirketin değerini kıyaslayabilir, değerinizi arttırabilirsiniz.
Karlılığınızı hesapladınız mı? Eğer karlı bir iş yapmıyorsanız, girişiminiz muhtemelen düşündüğünüz kadar değerli değildir. Yatırımcılar için karlı bir satış yapmak, karsız on satış yapmaktan değerlidir. Pek çok şirket satış yapamaz. Bunun sebebi pazarda her bir satıcı için yeterli sayıda alıcı bulunmamasıdır. Karsız yapılan işlerin hemen hemen hepsi aynı şekilde piyasada alıcı bulamaz.
Girişiminizin değeri için en zorlu sınav, karlılık oranınız olacaktır. Yeni şirketlerin karlı hale gelmesi zaman alır. Burada can alıcı nokta, gelecekteki karlılığı hesaplamalara yansıtabilmektir. İlk önce kaç yılda karlı duruma geçeceğinizi hesaplamalısınız. Karlı duruma hızlı geçen girişim şirketleri, ağır ağır ilerleyenlere göre daha değerlidir. Ardından karlı duruma geçen benzer şirketlerin ne kadar değerlendiğini araştırın. Yukarıda söz edildiği gibi takımınızla, yönetim kadronuzla ya da mevcut patentlerinizle rakiplerinizden nasıl bir adım önde olduğunuzun altını çizin. Son olarak Şirketin değerini belirlerken göz önünde bulundurulması gereken önemli bir nokta daha vardır. Yatırımcılarla yaptığınız görüşmelerde şirketinizi olduğundan daha değerli göstermek için yaptığınız anlatımlar, ileride işinizin sağlıklı yürümesini etkileyebilir. Size yatırım yapmak isteyen bir yatırımcıya güçlü bir takımdan, müşterilerle olan kontratlarınızdan ya da aldığınız patentlerden söz ederken yatırımı aldıktan sonra bu özellikleri bir şekilde göstermeniz ve belgelemeniz gerektiğini unutmayın.
Kaynaklar: http://www.startupprofessionals.com/
Görsel: http://strategica.com.my/