Bu yazı Seda Birinci tarafından yazılmıştır. Bahçeşehir Üniversitesi Executive MBA dersinde vize ödevi olarak verilen vakalardan biri olan Boo.com'un kısa analizi yapılmıştır.
Seda Birinci: Koç Özel Lisesi ve sonrasında Bilkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliği 2003 mezunu olan Seda Birinci, çalışma hayatına Hay Group’ta danışman olarak başladı. Hay Group’ta ücret araştırmaları tarafında aktif olarak çalışırken, aynı zamanda şirketlere kademe yapısı ve ücret yönetimi konusunda danışmanlık projelerinde yer aldı. Daha sonra Netaş’ta Ücret ve Yan Haklar Sorumlusu olarak görev yapmaya başladı. Şu an halen sürdürdüğü Netaş Ücret ve Yan Haklar sorumluluğunun yanı sıra, şirket içerisinde çeşitli İK projelerinin koordinasyonunu gerçekleştiriyor.
Boo.com özellikle NasDaq borsasını alt üst eden 1998 – 2001 yılları arasındaki çöküşte iflas etmiş olan bir websitesidir. “Dot-Com Bubble” adı verilen bu dönemde, 2000 – 2002 yılları arasında iflas eden web sitelerinin toplamda 5 Trilyon Dolar piyasa değeri çöpe atılmıştır.
Boo.com da bu sıralarda kurulmuş, ilk dönemlerde agresif olarak büyümüş, fakat daha sonraları maliyetlerine katlanamayarak çöküşe uğramıştı. Ernst Malmsten, Kajsa Leander ve Patrik Hedelin tarafından kurulan bu İngiliz kökenli Internet şirketi, ünlü moda markalarının ürünlerini satışa sunmak üzere bir websitesi kurmuş. Şirket 135 Milyon Dolar girişimcilik yatırımı (venture capital) kullanmış, takip eden 18 ay içerisinde tasfiye edilmiş. Haziran 2008’de CNET, Boo.com’u tarihin en büyük ölü internet şirketlerinden bir tanesi olarak yayımladı.
Bu çöküşün arkasında doğal olarak birden fazla sebep görülüyor. Bunlardan en önemlisi, Boo.com’un pazarlama stratejisindeki zamanlama. Boo.com, arkasında bulunan yatırımcıların venture capital potansiyelinin yüksek olduğuna güvenerek, çok agresif bir büyüme modeliyle başlıyor. Eş zamanlı olarak çok fazla Avrupa ülkesinde yayına giriyor ve müşteri potansiyelinin hızlı bir şekilde artarak maliyetleri bir kaç yıl içerisinde kapatacağını öngörüyor.
Bir diğer sebep ise, teknolojik alt yapının öngörülememesi olarak öne çıkıyor. Boo.com uzun süre, zayıf olarak tasarlanmış JavaScript ve Flash altyapılı 3 boyutlu görüntüleri yüzünden eleştirildi. O zamanlar 3 boyutlu görüntü oldukça havalı olarak düşünülse de, internet altyapısı sayfa yükleme konusunda zorluk çıkarınca, müşterilerin bir çoğu sayfanın yüklenmesi için dakikalarca beklemek zorunda kaldı. Aynı zamanda site içerisindeki navigasyon özellikle müşterileri tatmin edici boyuta taşınamadı.
Kadro planlaması çok detaylı yapılmadan işe alınan çalışan ve kontratlı firmaların bordro maliyetleri üst üste gelmeye başladı. Bunların yanısıra, zaten beklenen satış potansiyeline ulaşmayan websitesinde, aynı zamanda müşterilerden çok fazla geri dönen ürün problemi yaşadı. Hali hazırda maliyetlerini doğru bir şekilde kontrol edemeyen şirket, istenilen satış oranlarını da yakalayamayınca hızlı bir çöküşe sürüklendi.
Bu çöküşte en büyük kayıplardan birini Omnia adlı Lübnan’lı bir şirket yaşadı. Aynı zamanda reklam şirketlerinin çoğunluğunu oluşturduğu birden fazla yatırımcı da kayıp yaşadı.
Daha detaylı bilgiyi birinci ağızdan duymak isteyenler, şirketin kurucusu olan Ernst Malmsten’in kitabı “Boohoo: A Dot Com Story from Concept to Catastrophe” adlı kitabını okuyabilirler. Bu enkazdan kalanları anmak için ise şu an halen kullanımda olan fakat artık bir seyahat sitesine dönüşen Boo.com’u ziyaret edebilirsiniz.